Trenik gabeko trenbidea

New Yorkera datorren edonork ikusi, paseatu eta gozatu beharreko tokietako bat da honako hau. Aurten zabalduko dute proiekturaren bigarren zatia. Argibide gehiago dituzue azpiko erreportaian.

(BERRIAn argitaratua 2010-09-20)

  

New Yorkeko Manhattango barrutiaren mendebaldean dagoen High Line trenbidetik 1980. urtean pasa zen azkeneko trena. Gaur egun parke bihurtu dute, baina trenbide itxura galdu gabe. Kultur eta ekitaldi eskaintza zabala egiten da bertan.

 

Garikoitz Udabe New York

Bada New Yorken trena noiz etorriko zain egon gabe lasai errailen artean ibil daitekeen lekubat. High Line (trenbide garaia) du izena, eta garai batean tentuz burdinazko lokomotora noiz etorriko ibili behar izaten bazen ere, egun, erlaxatzeko, eguzkia hartzeko, irakurtzeko, lagunekin elkartzeko, paseatzeko, izarrei begiratzeko eta musikaz eta arteaz gozatzeko tokia da.

Manhattango hamargarren eta hamaikagarren etorbideen artean, altueran eraiki zen trenbidea da High Line deiturikoa. Egun, bere izaeraren parte handi bat galdu gabe, parke bihurtu dute.

Argi ikus daiteke garai batean trena nondik pasatzen zen. Zenbait zatitan, errailen artean landare, belar eta zuhaixkak daude pasako ez den tren horri bidea oztopatu nahiko baliote bezala. Ez dira norbaiten utzikeriaz hazitakoak, propio jarritakoak baizik. Bisita gidatuak egiten dira bertan dagoen landaredia hobeto ezagutze aldera. 

Ibilbideko zati jakin batean, trenbideko errailen artean etzanda jartzeko egurrezko hamaka erosoak daude jarrita. 

Trenbideak hamargarren etorbidea gurutzatzen duen unean, berriz, egurrezko terraza handi bat du parkeak. Beheko etengabeko zirkulazioa hankapean hartuta lasai ikus daitezke familiak, lagunak, ikaskideak, maitaleak eta bakartiak paisaia eta sentsazio bereziaz gozatzen.

Parkeak ez du adinik, eta hori bistakoa da ibilbidean jarrita dauden burdinazko aulkietan eserita daudenei begiratuta. Paseatzera bakarrik joan denak ere bidean aurkituko dituen artelanei begiratzeko edo une horretan musika jartzen ari den DJaren nahasketez gozatzeko geratu beharra izaten du. Izan ere, garai bateko trenbidean kultur eta ekitaldi eskaintza zabala aurki daiteke: doako gimnasia eta pilates eskolak, manbo, salsa eta musika estilo desberdinen emanaldiak, haurrentzako propio prestatutako ekitaldiak, astronomiari buruzko lezioak iluntzetan…

Historia berezia

Meatpacking District, West Chelsea eta Hell’s Kitchen-Clinton auzoak gurutzatzen ditu trenbideak. Garai batean, industria eta garraiobide erabilpena zuten auzo horiek. Gaur egun, fabrika eta almazen asko arte galeria, diseinu estudio, jatetxe, museo edo etxebizitza bihurtuta daude.

 Fabrika eta almazen zaharberrituei begira, errailen artean pauso lasaian doanak, ordea, garai bateko trena irudikatzen du, eta Manhattango historiaren parte bat ezagutzen ari den sentipena du.

1847. urtean eman zuen New Yorkeko hiriak mendebaldean trenbidea eraikitzeko baimena. Lurraren mailan eraiki zuten, hamargarren etorbidearen inguruan. Baina berehala zorigaiztoko hainbat istripu izan ziren trenaren eta bertatik pasatzen zen zirkulazioaren artean. Hamargarrena heriotzaren etorbidea gisa bataiatu zuten garai hartan. Konponbidea ere berehalakoa izan zen: trenaren aurretik West Side Cowboy deituriko zalduna joaten zen gorri koloreko bandera batekin burdinazko zaldiaren etorrera iragarriz. 

Urte askotako eztabaidaren ondoren, oraindik ere presente zegoen arriskua saihesteko, eta hiriaren mendebaldea garatzeko, New Yorkeko hiriak eta estatuak, New Yorkeko Trenbide Zentroarekin batera High Line deiturikoa eraikitzea erabaki zuten 1929. urtean: lurretik bederatzi metro pasatako altueran eraikitako 21 kilometrotako trenbideak kale asko gurutzatu beharra saihesten zuen. 

1934. urtean zabaldu zuten trenbidea. 34.etik Spring kalerainoko bidea egiten zuen High Line deiturikoak, eta zenbait eraikin erditik gurutzatzeko diseinatu zuten. Bideko hainbat fabrika eta almazen barruetatik, erdi-erditik pasatzen zen trena. Horrela, esnea, haragia eta hainbat produktu zirkulazioan inolako arazorik sortu gabe garraia zitzaketen. 

Urte batzuk geroago, XX. Mendearen erdialdera, hainbat produkturen garraioa kamioien bidez egiteak tren garraioa ikaragarri jaitsarazi zuen. Horrek zuzenean eragin zion trenbideari, eta 1950ean hegoaldeko partea behera bota zuten. 1980an pasa zen bertatik,  zoztutako indioilarrez beteta, azkeneko trena. 

80ko hamarkada erdian, Chelsea auzoan bizi zen Peter Obletz izeneko trenbidearen zaleak auzitara eraman zuen jabeek trenbidea saldu edo behera botatzeko zuten asmoa, eta, bide batez, berriro tren zerbitzua has zedila ere eskatu zuen. 

1999. urtera arte, ordea, ez zen High Line-aren lagunak elkartea sortu. Trenbidea berreskuratu eta zertarako erabili erabakitzeko, 36 herrialdetako 720 proiektu aurkeztu ziren. 2006an hasi ziren eraikitzen lehenengo atala, Gansevoort Street-etik 20th Streetera. Lanak bukatu ostean, 2009an zabaldu zuten. Bigarren atala, 30. Kalera artekoa, 2011n erabilgarri egotea espero dute.